Transformacja energetyczna minimalizuje ryzyka po stronie producentów i daje bezpieczeństwo odbiorcom [PODSUMOWANIE]

10 marca 2023

Odejście od węgla i transformacja energetyczna są już nie tylko koniecznym elementem dostosowania się do regulacji legislacyjnych. To obecnie przede wszystkim wymóg rynkowy wynikający z jednej strony z oczekiwań odbiorców, a z drugiej – z obecnej sytuacji wytwórców na rynku paliw kopalnych. Taka konkluzja wyłania się z dyskusji na ogólnopolskiej konferencji „Rynek wytwórców i odbiorców – jedna czy dwie perspektywy?”, która odbyła się 7 marca br.

To już drugie wydarzenie z cyklu czterech zaplanowanych spotkań na temat „Rynki regulowane – aspekty prawne, finansowe i konkurencyjności rynkowej”. Cykl ten jest wspólną inicjatywą Veolii oraz uczelni Akademia WSB z Dąbrowy Górniczej. Przyświeca mu wspólne poszukiwanie przez środowiska naukowe, samorząd, administrację rządową oraz biznes – rozwiązań w zakresie transformacji ekologicznej na rynkach: energetycznym, wodociągowym i odpadowym.

Odpowiadając na tytułowe pytanie konferencji, Frédéric Faroche, prezes i dyrektor generalny Grupy Veolia w Polsce stwierdził, iż choć rzeczywiście istnieją dwie perspektywy: producenta i odbiorcy energii, to są one „zanurzone” w jednej rzeczywistości, którą obecnie są rosnące koszty. Z jednej strony mamy bowiem koszty wytwarzania, które są dziś ok. 3 razy wyższe niż do tej pory, co, bez krótkoterminowej interwencji państwa, musiałoby prowadzić do niemal dwukrotnego wzrostu cen np. za energię cieplną.

- Węgiel kosztuje dziś 40 zł za GJ, opłata za emisje CO2 drugie 40 zł. Jeśli uwzględnimy sprawność na poziomie 85%, to otrzymujemy kwotę ponad 100 zł za GJ energii, a nawet więcej. Przy planowanej cenie referencyjnej na poziomie 80 zł za GJ po stronie producenta pojawia się więc brak pokrycia kosztów działalności na poziomie ponad 20 zł. Wytwórcy działają więc poniżej kosztów zmiennych, co, w dłuższej perspektywie, jest nieakceptowalne, a w dodatku powoduje blokadę inwestycji dekarbonizacyjnych.

- powiedział Frédéric Faroche, prezes zarządu i dyrektor generalny Grupy Veolia w Polsce.

Prezes Veolii w Polsce zauważył też, że z drugiej strony niemal dwukrotny wzrost cen ciepła dla konsumentów również byłby nie do przyjęcia. Mamy więc sytuację, z której żadna strona rynku nie jest zadowolona.

- Są dwa rozwiązania tej sytuacji. Po pierwsze konieczne jest jeszcze intensywniejsze inwestowanie w zmniejszanie energochłonności budynków, bo w tym obszarze wciąż mamy spore rezerwy. Wówczas wzrostowi kosztów energii towarzyszyć będzie spadek jej zużycia, a to oznacza, że cena dla konsumenta ma szansę mieć mniej więcej stałą wartość. Drugim obszarem rozwiązań są zmiany regulacyjne: dopuszczenie nieco większej swobody rynkowej, ale przede wszystkim znacznie szybsze reagowanie legislacji i regulatora na zmiany rynkowe. Nie jest to sprawa łatwa, ale jestem głęboko przekonany, że możliwa. Właśnie takie konferencje jak dzisiejsza, której Veolia jest współinicjatorem, pomogą, wypracować rozwiązania. Rozwiązania których efektem będą nowoczesne regulacje prawne dla rozwoju ciepłownictwa z korzyścią dla wszystkich uczestników rynku: producentów i konsumentów.

- stwierdził w konkluzji Frédéric Faroche, prezes zarządu i dyrektor generalny Grupy Veolia w Polsce.

Z kolei dr inż. Rafał Gawin, prezes Urzędu Regulacji Energetyki, skupił się w swoim wystąpieniu na trzech filarach transformacji rynku energetycznego: zrównoważonym rozwoju, konkurencyjności i bezpieczeństwie. Dziś przedsiębiorcy, żeby konkurować na europejskim i światowym rynku, muszą wytwarzać swoje produkty w sposób „zielony” i niskoemisyjny. A zatem „dekarbonizacja” i dostęp do zielonej energii są warunkiem uzyskania przewagi konkurencyjnej. W tym kontekście prezes URE zwrócił uwagę na takie istotne instrumenty w drodze do tego celu, jak: umowy PPA, linie bezpośrednie, cable pooling i inne rozwiązania prawne, które służą temu, by odbiorcy „wzięli sprawy w swoje ręce” i sami mogli zapewniać sobie dostęp do zielonej energii. Z kolei w zakresie konkurencyjności, w opinii Rafała Gawina, istotna jest rola kosztów i rynku w wyznaczaniu cen referencyjnych oraz kształtowaniu konkurencji. Ważne znaczenie mają tu działanie zorganizowanych platform obrotu, płynność obrotu giełdowego czy transparentność rynku.

- Ważne jest również zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego przez model, który nazywam „demokratyzacją” energetyki. [...] Mówimy tu o energetyce rozproszonej i o umiejscowieniu źródeł jak najbliżej odbiorców oraz dostosowaniu zachowań odbiorców do dynamicznie zmieniającej się w czasie generacji ze źródeł odnawialnych.

- powiedział Rafał Gawin, prezes Urzędu Regulacji Energetyki.

W panelu dyskusyjnym poświęconym perspektywie odbiorców energii, moderowanym przez Wojciecha Dmochowskiego, dyrektora Departamentu Prawnego Veolia Polska, udział wzięli przedsiębiorcy i przedstawiciele samorządów. Byli wśród nich: dr Mikołaj Budzanowski, członek Zarządu Boryszew S.A., dr Karolina Mucha–Kuś, dyrektor Departamentu Projektów i Inwestycji w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Michał Jarczyński, prezes Zarządu Arctic Paper Kostrzyn S.A., Tomasz Ślęzak, członek Zarządu Arcelor Mittal S. A. oraz Henryk Kaliś, prezes Izby Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii. Paneliści podkreślali m.in. konieczność zwiększenia przejrzystości działań prawodawców, poprawy procedur wydawania decyzji administracyjnych czy potrzebę znacznie większego wsparcia mechanizmów rynkowych ze strony państwa, tak by odbiorcy mogli zapewnić sobie dostawy zielonej energii przy zminimalizowaniu ryzyk w tym obszarze.

Natomiast w dyskusji poświęconej perspektywie działalności wytwórców na rynku energii prowadzonej przez prof. dr. hab. inż. Herberta Wirtha z Politechniki Wrocławskiej głos zabrali m.in. Anna Kędziora–Szwagrzak, prezes Zarządu Veolia Energia Łódź S.A., Arkadiusz Kosiel, reprezentujący Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o., dr hab. Filip Elżanowski, prezes Zarządu Stowarzyszenia Prawników Prawa Energetycznego oraz Damian Różycki, prezes Columbus Obrót Sp. z o.o..

Anna Kędziora–Szwagrzak, prezes Zarządu Veolii Energii Łódź, podkreśliła, iż, jeśli myślimy o długoterminowym rozwoju, to musimy dostosować się do globalnych pro klimatycznych megatrendów. Te trendy są wyznaczane z jednej strony przez polityki energetyczne, np. w zakresie ETS, OZE czy efektywności energetycznej, ale również przez wymagania odbiorców, w tym konsumentów, którzy, mając swobodę wyboru, stają się coraz bardziej świadomymi uczestnikami rynku.

- Dzisiaj klient oczekuje energii zielonej, czystej, wyprodukowanej w sposób zrównoważony, a do tego, co istotne, po akceptowalnej cenie. Nie mamy więc wyboru, bo nie podążanie w tym kierunku oznaczałoby utratę wiarygodności, a co za tym idzie brak dostępu do jakiegokolwiek finansowania. Dlatego przed spółkami energetycznymi, w tym Veolią, stoją wielkie wyzwania. Jesteśmy ich świadomi, a odpowiedzią na nie są nasze szerokie plany inwestycyjne. W pierwszym etapie jest to oczywiście odejście od węgla. Gaz ziemny będzie tu paliwem przejściowym, ale z opcją wzbogacenia go w kolejnych krokach o wykorzystanie wodoru czy takich rozwiązań, jak: odzysk energii z odpadów, wentylacji czy ścieków, magazynowanie energii, geotermia, pompy ciepła i szeroko pojęta efektywność energetyczna. Dzisiaj nie ma bowiem możliwości przejścia na jedno podstawowe paliwo, bo kluczem jest zrównoważony miks paliwowy i technologiczny. Jest to warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, w tym w aspekcie cenowym. Jak zauważyła prezes łódzkiej Veolii, sytuacja geopolityczna wskazuje, że następne dziesięciolecie będzie okresem niestabilności rynkowej, dlatego branża oczekuje od regulatorów wychodzenia naprzeciw tym wyzwaniom chociażby poprzez minimalizację ryzyk, które obecnie powstrzymują wielu przedsiębiorców przed decyzjami inwestycyjnymi na dużą skalę.

– podkreśliła Anna Kędziora–Szwagrzak, prezes Zarządu Veolii Energii Łódź.

Prelegentami konferencji byli również m.in.: Gabriela Morawska–Stanecka, wicemarszałek Senatu RP, gość honorowy prof. Anastase Shyaka, ambasador Republiki Rwandy w Polsce, prof. Zdzisława Dacko-Pikiewicz, rektor Akademii WSB, Krzysztof Klimosz, członek Zarządu Województwa Śląskiego oraz dr hab. Marzena Czarnecka, prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.

Podsumowując konferencję, jeden z jej pomysłodawców i współorganizatorów dr hab. Krzysztof Zamasz, członek Zarządu Grupy Veolia w Polsce oraz dyrektor ds handlu, pogratulował wszystkim uczestnikom.

- Wysoka frekwencja na sali, jak i ponad 200 uczestników online pokazują, jak duże jest zapotrzebowanie na takie spotkania pozwalają wymieniać poglądy wytwórców, odbiorców biznesowych i samorządowych oraz środowiska akademickiego. Dzisiejsze głosy świadczą wg mnie o tym, że dekarbonizacja i transformacja energetyczna w obecnych czasach są „ucieczką do przodu”. W branży ciepłowniczej wiemy, że to będzie kosztować, ale jest to nasza świadoma decyzja, którą podejmujemy również w interesie klientów. Już dzisiaj płacą oni za ciepło więcej, ponieważ, jak wskazywało w swoich wystąpieniach wielu prelegentów, w obecnej strukturze polskiego miksu paliwowego nie zarządzamy podstawowym elementem kosztu zmiennego, jakim jest węgiel. Musimy to zmienić dla klientów i razem z nimi, ale także przy koniecznym wsparciu ze strony państwa dla mechanizmów transformacyjnych i innowacyjnych.

- podkreślił Krzysztof Zamasz, członek Zarządu Grupy Veolia w Polsce oraz dyrektor ds handlu.

Kolejna konferencja z cyklu „Rynki regulowane – aspekty prawne, finansowe i konkurencyjności rynkowej” odbędzie się już 23 maja br. i będzie poświęcona problematyce współpracy z samorządami, polityce regionalnej, smart city i transformacji energetycznej. Szczegółowe informacje będą dostępne na stronie internetowej Akademii WSB: wsb.edu.pl/rynki-regulowane-aspekty-prawne-finansowe-i-konkurencyjnosci-rynkowej-24-10-2022-r

Magdalena Kempiński

dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej, zastępca dyrektora ds. komunikacji dla strefy Europy Środkowo-Wschodniej Grupa Veolia w Polsce

Maria Niewierko

dyrektor komunikacji Veolia Energy Contracting Poland